هومان حسن پور رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در گفتگو با روزنامه ایران در مورد ضرورت نظارت صنوف نشر بر عملکرد سایت‌های فروش کتاب
در شرایط فعلی برای کنترل بیماری کرونا با محدودیت‌های متعددی روبه‌رو شده ایم، از جمله دستوری که روز گذشته از سوی استانداری تهران مبنی بر تعطیلی برخی اماکن فرهنگی منتشر شد. با اینکه کتابفروشی‌ها همچنان مشغول فعالیت هستند اما با کاهشی جدی در فروش آنها روبه‌رو هستیم؛ هرچند که با سیر صعودی این بیماری بعید نیست آنها هم با دستور تعطیلی‌های موقت روبه‌رو شوند. به تبع شرایطی که همه جهان به آن مبتلا شده اینها مسائل ناگزیری است، منتهی مسأله‌ای که نباید فراموش شود به ملزومات این شیوه فروش بازمی‌گردد.
طی ماه‌های اخیر یکی از گفته‌های جدی مسئولان در همه بخش‌های فرهنگی و از جمله کتاب، هدایت بخشی از فعالیت‌ها به فضای مجازی بوده. با نفس این اقدام مخالف نیستم بویژه که فعلاً چاره دیگری نداریم اما نکته‌ای که به آن تأکید دارم ضرورت درنظر گرفتن برخی موارد است. همین حالا ماه‌ها از ورود ویروس کرونا به کشورمان می‌گذرد اما همچنان در عرصه نشر با مسائل مختلفی روبه‌رو هستیم، از جمله همین مسأله فضای مجازی که کتابفروشی‌ها و نشرمان را با خطری جدی روبه‌رو کرده است. مسئولان از ضرورت تقویت فعالیت‌های آنلاین می‌گویند بدون آنکه توجهی به درنظر گرفتن تهمیدات لازم برای کاهش جرم‌های احتمالی آن داشته باشند. یکی از مواردی که این روزها با آن روبه‌رو شده‌ایم و خطری جدی برای صنعت نشرمان را رقم زده، فقدان نظارت است.
متأسفانه برخی سایت‌هایی که درزمینه فروش کتاب مشغول فعالیت هستند دست به عرضه کتاب‌های ناشران آن هم از طریق کپی‌ها و چاپ‌های غیرقانونی می‌زنند و از آنجایی که این افراد حق التألیف نویسنده و مترجم را پرداخت نمی‌کنند قادر به ارائه آثار با تخفیف‌های آنچنانی هستند. اتفاقی که بی‌اعتماد شدن مخاطبان را هم به‌دنبال دارد.
مردم پیش خود می‌گویند اگر امکان فروش کتاب با چنین قیمت‌هایی وجود دارد پس چرا کتابفروشان این کار را نمی‌کنند. این در صورتی است که خبر ندارند بخش عمده‌ای از این کتاب‌ها چاپ‌های غیرقانونی هستند که برای انتشار آنها هزینه‌های جاری پرداخت نشده است. از طرفی ناشران هم که در شرایط فعلی با مشکلات مالی متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند برای حفظ بقا ناچار به فروش کتاب‌های خود زیر قیمت می‌شوند، اتفاقی که آن را می‌توان به اصطلاح خودسوزی ناشران نامید. هر چند که با این روش هم برای مدت طولانی قادر به حیات نخواهند بود. در چنین اوضاع و احوالی دولت باید به صنوف فعال در هر بخش فرهنگ اختیار نظارتی با قدرت اجرایی- قانونی لازم را بدهد.
در همین حوزه کتاب، نشر الکترونیک زیرمجموعه اتحادیه ناشران و کتابفروشان است، باید مسئولان افرادی را که خواهان فعالیت در فضای مجازی هستند ملزم به کسب مجوز از اتحادیه کنند، درست شبیه ملزومات کار کتابفروشی به شکل فیزیکی. اما هنوز چنین اتفاقی رخ نداده و اگر خواهان تعطیلی سایتی باشیم که عملکرد مجرمانه آن به ما ثابت شده باید نامه نگاری حداقل دو هفته‌ای را پشت سر بگذاریم تا شاید راه به جایی ببریم. اگر دولت دست اتحادیه‌های مرتبط با هر شغل را برای نظارت همراه با ضمانت اجرایی باز بگذارد آن وقت است که تا ببینیم تخلفی صورت گرفته با ارسال درخواست، سایت مذکور را از ادامه فعالیت منع می‌کنیم تا درصورت تعهد و پرداخت خسارت ناشر، بتواند به کار خود ادامه بدهد.
اگر زودتر چاره‌ای اندیشیده نشود آن وقت است که باید منتظر تبعات این بی‌توجهی‌ها حتی بعد از اتمام مشکلات امروز کرونا باشیم و ببینیم که صنعت نشرمان بیش از پیش به سوی خاموشی گام برمی دارد. مسأله دیگری که شنیده می‌شود احتمال برپایی مجازی نمایشگاه کتاب است، ما به‌عنوان نمایندگان نشر کشورمان آماده تبادل تجربه و اطلاعات خود با مسئولان هستیم. با اینکه مخالف برگزاری آنلاین نمایشگاه کتاب هستیم اما اگر چاره دیگری نیست امیدوارم این اقدام به دور از شتابزدگی و با مشورت خود اهالی نشر و صنوف انجام شود تا کمترین مشکلات را به‌دنبال داشته باشد.